Vaiz Ocağı Camii ve Türbesi - Malatya
Malatya’nın Battalgazi ilçesinde, halk arasında Vaiz Baba, Koca Vaiz ve Adile Camii olarak da bilinen bu tarihi yapı, Melik Sunullah ailesiyle anılmaktadır. Sur içinde, Ulu Cami ile Sıptırız sur kapısı arasında bulunan cami ve türbe, 13. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilmiştir. Minarenin 1394 yılında Memlüklü Sultanı Meliküz Zahir Berkuk zamanında, Alaeddin Hüsnü oğlu Çerkez tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Ancak, minare ve mescit farklı dönemlerde inşa edilmiştir.
Türbe girişinde yer alan kitabede M.1373 tarihinde Hüseyin B. Abdullah adına konmuş bir vakfiye anlatılmaktadır. Türbe içinde Tevabil Gazi, Koca Vaiz Baba ve Battalgazi’nin ailesinden birinin (muhtemelen kızı veya hanımı) mezarlarının olduğu rivayet edilmektedir.
Efsaneler ve Halk İnançları
Söylenceye göre, Koca Vaiz Baba, Anadolu Selçukluları döneminde Eskimalatya ve çevresinde uç beyi olarak görev yapmış büyük bir din bilgini ve savaşçıdır. Bizans üzerine yaptığı akınlardan birinde başı kesilmesine rağmen, başını koltuğuna alarak Eskimalatya’ya döndüğü, bir kadının onu bu halde görüp çığlık atmasıyla yere yığılıp öldüğü anlatılmaktadır. Türbe, onun öldüğü yere inşa edilmiştir.
Türbe, halk arasında önemli bir ziyaret noktasıdır. Uykuda korkan ya da kabus gören kişilerin korkularını gidermek amacıyla buraya getirildiği, türbede bulunan suyun özel bir tas ile içildiğinde uyku problemlerine iyi geldiğine inanıldığı aktarılmaktadır.
Restorasyon Çalışmaları
2015 yılında Battalgazi Belediyesi tarafından başlatılan restorasyon çalışmaları sırasında mescidin altında büyük odalar ve tandırlar keşfedilmiştir. Minare orijinal haliyle günümüze ulaşırken, mescit ve türbe zaman içinde değişikliğe uğramıştır. Sivas Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, yapının özgün haline döndürülmesi için kazı ve arşiv taraması yapılmasını istemiştir. 2020 Malatya depremi sonrası, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün talimatıyla restorasyon çalışmalarına tekrar başlanmıştır. Amaç, yapıyı orijinal haliyle koruyarak gelecek nesillere aktarmaktır.
Malatya’nın Battalgazi ilçesinde, halk arasında Vaiz Baba, Koca Vaiz ve Adile Camii olarak da bilinen bu tarihi yapı, Melik Sunullah ailesiyle anılmaktadır. Sur içinde, Ulu Cami ile Sıptırız sur kapısı arasında bulunan cami ve türbe, 13. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilmiştir. Minarenin 1394 yılında Memlüklü Sultanı Meliküz Zahir Berkuk zamanında, Alaeddin Hüsnü oğlu Çerkez tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Ancak, minare ve mescit farklı dönemlerde inşa edilmiştir.
Türbe girişinde yer alan kitabede M.1373 tarihinde Hüseyin B. Abdullah adına konmuş bir vakfiye anlatılmaktadır. Türbe içinde Tevabil Gazi, Koca Vaiz Baba ve Battalgazi’nin ailesinden birinin (muhtemelen kızı veya hanımı) mezarlarının olduğu rivayet edilmektedir.
Efsaneler ve Halk İnançları
Söylenceye göre, Koca Vaiz Baba, Anadolu Selçukluları döneminde Eskimalatya ve çevresinde uç beyi olarak görev yapmış büyük bir din bilgini ve savaşçıdır. Bizans üzerine yaptığı akınlardan birinde başı kesilmesine rağmen, başını koltuğuna alarak Eskimalatya’ya döndüğü, bir kadının onu bu halde görüp çığlık atmasıyla yere yığılıp öldüğü anlatılmaktadır. Türbe, onun öldüğü yere inşa edilmiştir.
Türbe, halk arasında önemli bir ziyaret noktasıdır. Uykuda korkan ya da kabus gören kişilerin korkularını gidermek amacıyla buraya getirildiği, türbede bulunan suyun özel bir tas ile içildiğinde uyku problemlerine iyi geldiğine inanıldığı aktarılmaktadır.
Restorasyon Çalışmaları
2015 yılında Battalgazi Belediyesi tarafından başlatılan restorasyon çalışmaları sırasında mescidin altında büyük odalar ve tandırlar keşfedilmiştir. Minare orijinal haliyle günümüze ulaşırken, mescit ve türbe zaman içinde değişikliğe uğramıştır. Sivas Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, yapının özgün haline döndürülmesi için kazı ve arşiv taraması yapılmasını istemiştir. 2020 Malatya depremi sonrası, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün talimatıyla restorasyon çalışmalarına tekrar başlanmıştır. Amaç, yapıyı orijinal haliyle koruyarak gelecek nesillere aktarmaktır.
